Vorwort 5

Redaktionelle Bemerkungen 9

Einführung 13



I. MÄRCHEN

Vom Mäitelli und vom Büobelli 29

Ds Määri vun der beese Mmüoter 29

Vum goldege Lliirlüüserli 30

Ds Zelli vum Aff und de Chinden 31

Vum Fresch und vum Vegelti 32

Vun enem Chinig und vu Rräibren 33

Vum Hennelli und vum Hanelli 33

Ds Fäärli im Achrand 34

Es Määri von enem Bär 35



II. SAGEN

1. Von merkwürdigen Tierlein 39

Es Zelli vun enem Ummel 39

Der Älpler und ds Mäitli 39

Der Haslibäärger und ds Züünermeitli 39

Brood o nän 40

Im Wätterluft 41

In der Lufd 41

Im Schiirli 42

Liechtleni uf de Mmatten 42



2. Die Schar der Toten 43

Milch und Brood am häiligen Aben 43

Fir d Gäischter 43

Iisa Hergot sägni s besser 43

Fir ds Nachtvolch 43

Gäischter uf der Fieri 43

Der Liebgott welli den o z Nachd 43

Häilibock 44

Chooren uf ds Tach 44

E Llugi 44

Häärpfelsuppen am häilegen Aaben ischd nid rächd 44

Tierleni uberchemen o ddervun 44

Der Brüüch mid de Mmilchlefflen 44

E Ziileten Enti 45

Äschenhiiffleni uf der Fiirblatten 45

Tier chenne prichten 46

Nid en Halen Heww mee 46

Dem Biijene tippellen 47

Ganz Ziileti wiiss Figs 47

Wiiss Figs, en ganza Tschuppen 47

Schlääffred di 47

Vum Peeggel 48

Ds Gäntlerboozi 48

Bim Boozitrog 48

Ds Boozi in der Häiterren 48

Boozistäina 48

D Fadechlummlerre 49

D Sibenhaschplerre 49

D Sibechlunglerre 49

Chräämmer 49

Engla im Hüüs 51

Der Gäischd uf der Tirsellen 52

Naachääseller 52

Vum Vollechüejer 54

D Vollechüejer 54

Ganz Ziileti mid Liechtren 55

E Zug mid brinnende Späänen 55

Ds Waschlen und ds Bradle vum Nachtvolch 55

Ds Nachtvolch im Loib 55

Ds Nachtvolch am Birchlowwi 56

Z Wiichel 56

E wwiita Wäg 56

Bin Gäisgädmerren 56

Ds Nachtvolch und der Zwirgiriiter 57

Vum Friesevolch 57

Ds Friesevolch bim Hüüsestein 57

Vum Märt häin 57



3. Die Toten und ihr Wiederkommen 58

Underwaaldner virbrennen en Hitten 58

In e Wwind chun 59

E Stimm waarned 59

Der Bittibinder 59

Der Stockmaffli 59

Bim Ziighüüs 60

Uf der Brinndlilicken 60

Nummen no es Raschtli 60

Der Lammiriiter 60

Der Uggheer 60

Bim graawwe Stäin 61

Bin der Liichewwachd 61

Der Mann am Fiir 61

E cheschtli aggläiti Froww 61

D Froww am Biistal 61

Schlächts Wätter 63

Der Jodler 63

Vum Gäisgitzi 63

Der Maa mmid dem Schääffli 64

A d Röeww chun 64

Nid an der Rüoww 64

Bim Weschhüüstrog z Göettannen 65

Manna in enem Ring 65

E zämenhäbegi Piiri 65

Vun erra Chräämmerre 66

Am Sundeg spinnen 66

Im Maaschii Mmischd üüsträägen 66

Der Patrizier 66

Ds Schlusselloch zer Hili in der Schwarzeflöe

Vum Schwarzeflöemäitli 67

Der Älper vu Chaaltembrunnen und ds Schwarzeflöemäitli 67

D Froww uf em goldege Sässel 68

Ds Beckelti an der Müür 69

Vun enem schwäärre Stein 69

Vum Gässlihas 69

Der Bock uf der Chanzelstägen 70

Äina mid Widerhooren 70

Der schwarz Hund 70

Vun enem wiissen Gemschi 70

Z ringetum Fiir 71

Brinnig Manna 71

Bin der Rätschgröeben 71

E gfiiraga Man 72



4. Von geheimnisvollen Kräften 73

E schwarzi und en graawwi Chatz 73

Stridlen 73

En graawwlochti Chatz 73

En aarega Fugs 74

Fugs, was schwenzlischd no 74

Vun erra grosse Chatz 74

En aartegi Naarlen 75

Ds Wiib mid dem virbundnen Hals 75

Nid alls Löibs 75

Zem Aschtloch üüs 75

Der Büob und ds Toggelli 76

Vun erra Häxefroww 77

Im Schrüübstock 77

Vun ener iedre Chöe e Chibel volla 77

E Totze furt 78

Bblääiti Niidla 78

Bim Chääslen 79

Virstridleti Milch 79

Milch zien 79

Am Holz 79

Stridelwäärch 80

Von der Gräzenen 80

Uf em Gemscheni z Jag 82

Der Underbächler und ds Wiillermäitli 82

Der Chnächd und der Püür 83

Füür bannen 83

Fiir bannen 83

I töen derfir 84

Das Tier hat sich erräichd 84

Gäge Wwurmembis 84

Wie tiir däm Bock 85

Uf der Wiillerbrigg 86

I Rrumpel 86

Ds Gäisbeckelti im Chällerli 86

E Triibetem Beck 86

Wirm bannen 87

Der Wirmbanner uf Züün 87

Brämem bannen 87

Liit bannen 87

Der Ha mmid dem Ladholz im Schnabel 88

Äs wää Mmälchesziid 88

Ds Hemmelli im Fiir 89

Vum Tirlinarr 89

Es gfäärliss Biechli 90

Das waalt Gott 90

E Chnopf im Strääl 90

Vun Hoseträägerren und Strumpfbendlenen 91

Vierblettrega Chlee 91

Andreeslen am häiligen Aaben 91



5. Von Zwergen 92

Bim Balmmi z Göettannen 93

Der Urwätter 93

Üüren und Juren 93

Jüürliwätter 94

D Zwäärga und der Üürwätter 94

Es Zwäärgli wintred e Chöe 95

Hans vu Wwiisseflöe 95

Die verloorne Chie 96

Es Zwäärgli gid Choli 97

Riraa, Roree 97

Rääbargen, Rääbargen 97

O, Lindelloo 98

Rippi Rappi 98

Reeberchen 98

Rowwrinden 98

Rouui, rouui Rinda 98

Iti chun 99

Lindi, Lindi, löif 99

Eio, Wundelloo 99

Sälbe taan, sälben han 100

Düü zinserlischd, düü finzerlischd 100

Ds Zwäärgechääsli 101

Es Zwäärgli waarned voor em Bruch 101

D Gibelegg ischd gspaalten 101

Bläsi, Hälmi, flien 102

Obermad 102

Ää, Atta 103

Entefiessleni 103

Vum beese Zwäärglenen 103

Es schlimms Zwäärgli 103

Der Achistäin 104

Der Ooschterstäin old Zwäärglistäin 104

Ds Zwäärgliloch in der Schwendi 104

Der Zwäärglstäin bim Bindembach 104

Vum gfangne Zwäärgli 104

Was ds Zwäärgli säid 105

D Heli im Schild 105

I Rrenen 105

Wie ischd die Utriww soo grooss 105

D Zwäägleni in der Hoflüo 106

D Zwäärgleni uf der Blatten 106

Uf der Ischmatten 106

Uf enem Mälboin 106

Uf e Funtenen 107



6.Dämonen 108

Vum Toggelli 108

Ds Toggelli und d Hächlen 108

Der Toggellistäin im Toggeller 109

Der Toggellistäin a Rraadlef 109

Der Toggellinollen 109

Ds eerscht Äi vun erra schwarzen Hennen 109

E Rieschelle Fäärleni 110

E Lloose mid zwelf Fäärlenen 110

Bim Stäischlegli im Grund 110

D Roochelloosem bim Holzhüüs 110

D Pfaffechällnerre 110

Am Gassembächli 110

Der Poliman 111

D Holzmieterren 111

D Haarzerre 112

D Striiterrengroosi 112

Der Pantler a Tannen 113

Der Pantler an Engschtlen 113

En holzegi Froww 114

Ds Risetemmandelli 114

Vum Stääfeltimäitli 115

Ds Stääfeltimäitli und der Hoirer 115

Der Stägimotz uf em Blatti 115

Vum Blattistier 116

D Rüossgampellen 117

D Rüosschatz 117

Vum Gowwliwiibli 118

Uf em Blatti 120

En Driibäiner voorüüs 120

Vum Gäismäitli 120

In der Grini 120

Bir Matteschiir und im Binzerren 121

Z Pulver riiben 121

Im Gaden 121

Im Wiillerli 122

Under der Tirsellen üüs 122

Ds Gäismäitlis Strääl 122

Allergattig vum Gäismäitli 123

Ds Wiib mid den Gäisfiessen 123

Der Ma mmid den Gäisfiessen 123

Vum Engschtlemmäitli 124

Ds Engschtlemmäitli pliiggd Chalbleni 124

E lläidi Fieri 125

Alls z underoben 125

Vum Mägisalpmäitli 125

Drii Mäitleni 125

Drii Schweschtri 125

Schweschtri 126

Ds Mandelli im Grund und siiner drii Techtri 126

Der Haaggemman 127

Der Man in der Schopftiren 127

Der Man im Tirgreis 127



7. Von Frefel und Strafe 128

Ds Stollenhoiri 128

D Bättlerren 129

Der Vollechüejer 129

Vum Zwirgiriiter 129

Bliemlisalp 130

An Gowwli 130

Vun enem Chinig und vu Mmiisen 131

Es ufolgigs Hendelli 131

Vum eewwege Jud 132

Vum Säimmer us em Pomad 132



8. Geheimnisvolle Kräfte von Tieren und Pflanzen 133

Es aartigs Chriitli 133

Vum Bäärgrappen und Blagrappen 133

Vu Wwigglen 134

Ds Meerlenhoiri 134

Vum Höiri und vum Älper 135

D Richelloosen 135

Vum Stollewwurm 135



9. Von Schätzen 136

E Tröin vun drii Hiifflenen Gäld 137

Im Schloss Reschti 137

Ds Chesselli under der Fiirblatten 137

Vun der Gäldchischten im Reschtituren 138

Es eeriss Häfelli volls Gäld 138

E Chibel volla Gäld 139

Der Ggiggler und der Bär 139

Im Aarni 140

Mid aalte Mmandellenen gattli töen 140

E Venediger 140

Hans Chieschwanz 141

Straali in der Oltschiburg 141

Grienni, rooti und wiissi Milch 141



10. Vom Teufel 142

Der Tiifel uf em Stock 143

Im Chiegaden 143

Der Bättelbüob und der driibäinig Has 143

Der Fugs im Birchetalen 144

Bim Oltschibachbriggelti 144

Der Wiiber Lischd 144

Wär isch sch ächd gsiin 145



11. Geschichtliche Sagen 145

Siedelung 145

As chemen die rüüche Jaar 146

Vun der Stadt Windegg 146

Im Goww 146

Bim z Chilchengaan 146

Schlos u Chilche z Wiiller 147

D Häidetir 147

Friesen an Gummen 147

Friesen und Schweden 147

D Planalp und d Wiis 148

Vum Gschlächd Abplanalp 148

Bottlishüüs 149

Im Chimersboden 149

Birglen 149

Namendeutung 150

Fangisalp, Bättenalp 150

Siidewwengen 150

Drii Meitleni 150

Mägisalp und Baalisalp 150

Twirgi, Zwirgi 151

Häidenhiiser und Häidechriiz 151

Seelgreed 151

Im Uggiir 151

Der Chindbettistäin 152

Vum Achistäin 152

Krieg und Raub 152

Underwaaldner wäin häin 152

Hin und har 152

D Wallser an Üürnen 153

D Underwaaldner a Planalp 153

D Underwaaldner z Grindelwaald 153

Mid Vee ge Llowwis 154

Händler uf em Häiwwäg 154

Wachd uf em Hobiel 155

Underwaaldner uf e Gspanen 155

Steina grächen 155

Vum Zwelferchrieg 156

Im Merze tüüsigsibenhundertachtenniinzg 156

D Franzoosen gään gägen Nidwaalden 157

Bim Lowwellitrog 157

Haslibäärger gäge Franzoosen 157

Franzoosen und Eeschterriicher 157

Ma hed d Eescherriicher nid gääre ghäben 158

Es läschtigs Chind 158

Vum Franzoosechäller 158

E fiiregi Sichlen 158

Der Schwinden 159

We ds Höiri niimma höired 159

Hie e Sträich und daa e Sträich 159

Uber und uber 159

I töe mmääjen 160

Vun der Riiti üüs 160

Es Näbelti 160

Es chliis blawws Räichelli 160

Fiiwwol drii Täil 161

Vum luschtege Pirschtelli 161

Z Göettannen 161

En aartega Tröin 161

Im Ziighüüs z Meiringen 162

Im Ggloggeturen 162

Wie eina hed z Liich wellen 163

Oo, Chöe brüüni 163

Der Leschd z Oberried 164

Ds Tooteschif 164

Hans Jaaggi Spitz 164

Teetellen 164

Der Oberrieder und der Saalibiel 165

Uf Wiiller 165

Vum Hewwen häin 165

Der Tootewwäg 165

Die leschd Liich us em Grund 166

In der Riiti 166

Sibe Wwagli in eim Hüüs 166

Z Wiiller 166

Wenn s no hoorti 167

We s no jetz heerti 167

Hin und har 167

D Zwäärgleni wisse Rraad 168

Vum Mandelli im Grund 168

Nid virgraben 168

Der Tröin vum Virgraben 169

Naa em Stäärbet 169

Blöemm und zen Doornen 169

Egghäi Schwinde mmee 169

Was Tratt und d Müoter gsäid häin 169

Peschtvegel 169

Jagd und wilde Tiere 170

Dr Bärewwäg am Wandelhooren 170

Bim Wii rreichen 170

Der Bär z Understock 171

Der Bär und ds Mäitli 171

Der Hirter und der Bär 171

Uf ene Wwolf z Jag 172

D Iseltwaalder u d Brienser 172

Der Wolf in der Riiti 173

Der Hirter und der Wolf 173

Der Lugs under der Riedflüo 173

Äs ischd glanzhäiter und schiind der Maan 173

Vun enem Hirsch 175

E Wwolf old em Bär 175

Von Geschlechtern und bedeutenden Männern 175

Vum Willigschlächd 175

Melcher (Melker) Gehren 175

Wäger Paschi 177

Chrischten Höeber 177

Vun enem starche Mman 178

Der Üürner an enem Chettelli 179

Der Seckelmeischter in der Chniri 179

Vun enem starchen Hasler 180

Vum starche Jaaggi Bändichd 182

Steinhuuserhans und der Fliejer 182

Der fläät Eggler 183

Verschiedenes 183

Vun enem Zwingher 183

Alli Jaar e Zächner 184

Sibeneddriissg Chie Gäntel-Alp 184

Oltscherren 184

Der Wunder- und der Metzgerbrunnen an Engschtlen 184

Vun der schwarze Mmären im Cholischwand 185

Em Brunschd 185

Vun der Chappelle z Wasserwendi 185

Vun enem Chriizifix 185

Vum Alpbach 185

E Chääsbräche mmid zwelf Ringen 186

Vu zwelf Junggfrewwellenen 186

Was wäi mmer singen und häben an 186

Hungerjaar 187



III. SCHWÄNKE UND SCHNURREN

Der Hasler im Wallis 191

Voor Choorggrichd 191

En Grindelwaaldner laad töiffen 191

Eppäis isch sch üüs 191

Vum äinte Mmäitli 192

Süüf afen das 192

D Lalliburger 192

Der Summer im Truckli 192

Vum Meerligertoor 193

Der leng Braachet 193

E chaalti Nachd 193

Der Bräm und der Schwander 193

Vun Doorffer Menken 194

Der Brienser am Stocken 195

Vum Schlöiz 195

Vum aalten Imhäärd 195

Vu Mmurrin 196

Vum z Chrieg dingen häin 196

Es Eseläi 196

Der Entlibüocher 197

Näin, nid das 197



Worterklärungen 199

Inhaltsverzeichnis 227